กลอน "สาวกภูมิ" วัปัสสนาญาณที่ 1 ( ธัมมะวังโส )

[kai]

"สาวกภูมิ" วัปัสสนาญาณที่ 1


วิปัสสนาญาณ 16
เป็นอารมณ์ ที่กำหนด สติ รู้รูปนาม
รู้พระไตรลักษณ์ รู้มรรค รู้ผล รู้นิพพาน จำแนก ดังนี้

1.นามะรูปปะริจเฉทะญาณ 
รู้แจ้งการกำหนด รูป และ นาม
รู้ว่าอะไรเป็นรูป อะไรเป็น นาม

สัมปชัญญะ รู้แทงตลอดอย่างชัดเจน
หมายความว่า รู้รูปนาม ตามทวารทั้ง 6
และรู้รูปนามตามอิริยาบถต่าง ๆ
รู้รูปนามตามทวารทั้ง 6 นั้น คือ รู้อย่างนี้

1.เวลา ตา เห็นรูป
2.หู ได้ยิน เสียง
3.จมูก ได้ กลิ่น
4.ลิ้น ได้ลิ้ม รส
5.กาย ถูกต้อง เย็นร้อน อ่อน แข็ง
6.ใจ นึกคิด ธรรมารมณ์

รู้ได้ว่ากระบวนการของ ขันธ์ 5 ได้เกิดขึ้นแล้ว

ยกตัวอย่าง
ตา ได้ เห็น รูป  ตอนนี้ เป็นรูปขันธ์
จักขุประสาท ก็เป็นรูป  รูปกระทบ คือ สี ลักษณะ สัณฐาน ก็เป็นรูป
รูปขันธ์ เมื่อเกิดแล้ว ถ้ารู้สึกสบาย หรือ ไม่สบาย หรือ เป็นกลาง ๆ ตอนนี้ เป็น เวทนาขันธ์
ในขณะนั้น ก็สามารถ จำแนก รูปขันธ์ในบัญญัติ ได้ ทั้งที่จำได้ หรือ จำไม่ได้ ตอนนี้ เป็น สัญญาขันธ์
เมื่อสัญญาขันธ์ เกิดขึ้น ก็เกิดความคิด ปรุงแต่งกับรูปขันธ์  และ เวทนาขันธ์ ด้วยอาการต่าง ๆ ตอนนี้ สังขารขันธ์ ได้เกิดขึ้นแล้ว

เมื่อสังขารขันธ์ เกิดขึ้น ความรู้ก็เกิดขึ้น 
วิญญาณขันธ์ ก็เกิดขึ้น
ย่อขันธ์ทั้ง 5 ลง คงเหลือเพียง รูปและนาม

รูป คงเป็น รูป
เวทนา สัญญา  สังขาร และ วิญญาณ เป็นนาม