ถาม ในเรื่องมูลกรรมฐาน มีเรื่อง วิปัสสนาญาณ 9 ญาณ 16 หรือไม่ครับ ขอ พอจ ช่วยชี้แ

[kai]

ถาม ในเรื่องมูลกรรมฐาน มีเรื่อง วิปัสสนาญาณ 9 ญาณ 16 หรือไม่ครับ ขอ พอจ ช่วยชี้แจงหน่อย

ตอบ สมัยเมื่อ พ.ศ.2546 ฉันเองก็ศึกษาวิปัสสนา มาจากสายต่าง ๆ โดยเฉพาะศึกษาวิปัสสนาญาณโสภณ ของเจ้าคุณโชดก เคารพท่านมากในสมัยนั้นเพราะฟังธรรมแล้วรื่นหูดี ฟังแล้วดูเหมือนง่าย ทำได้ง่ายแต่ที่จริงเป็นความเข้าใจผิด
กลับมาที่ มูลกรรมฐาน กัจจายนะ นั้นๆ เรื่องของวิปัสสนา ต้องบอกว่า ไม่มีคำว่า วิปัสสนา ในกรรมฐานเลย วิปัสสนาญาณ 9 หรือ ญาณ 16 ไม่มีแม่บทสนับสนุนทั้งนั้น นั่นจึงพอทราบได้ว่า เรื่องของวิปัสสนาญาณ 9 หรือ 19 เป็นลักษณะการแบ่งความเข้าใจในทางสายพม่า ที่มีการสอนในยุคปัจจุบัน

แต่ตัวกรรมฐาน กัจจายนะ มีหลักที่เรียกว่าวิปัสสนา อยู่ในตัวกรรมฐานเลยทุกกรรมฐานเพียงแต่ว่า อาศัยสภาวะเดียวคือ เมื่อจิตสงบ ระยะใด ระยหนึ่ง ตามที่ผู้ภาวนารู้สึก ท่านให้เอาคำ ภาวนามาบริกรรม เพื่อให้เกิดจินมยปัญญา ในองค์กรรมฐาน ซึ่งจิตสงบมาก ก็มองเห็นมาก จิตสงบน้อย ก็มองเห็นน้อย หรือ ไม่เห็นเลย เป็นไปตามวาสนาบารมีในการภาวนา
เพราะในชั้นของ หมวด สัมมาสมาธิ นั้นเป็น หมวด มรรคสมังคี ดังนั้นองค์วิปัสสนา
จะมีอยู่ 3 ลำดับ

1. ลำดับที่ 1 เรียกว่า จินตามยปัญญา ( เหมือนใช้สังขารปรุงแต่งคิดตรึกตาม )

2. ลำดับที่ 2 เรียกว่า ภาวนามยปัญญา คือเมื่อภาวนาไป ก็จะเกิดเห็น รู้สึกชัดเจนไปตามลำดับธรรมเอง เช่น เมื่อจิตเข้าสมาธิ ปีติ ก็เกิด การรู้ปีติ ก็เป็นภาวนามยปัญญา ลำดับธรรมท่านจัดไปตามนี้
สัทธา ทำให้ ปราโมทย์
ปราโมยท์ ทำให้เกิด ปีติ
ปีติ ทำให้เกิด  ยุคลธรรม
ยุคลธรรม ทำให้เกิด สุข
สุข ทำให้เกิด สมาธิ
สมาธิ ทำให้ัเกิด ฉันทะสมาธิ
ฉันทะสมาธิ ทำให้เกิด เอกัคคตา
เอกัคคตา ทำให้เกิด ยถาภูตญาณทัสสนะ
ยถาภูตญาณทัสสนะ ทำให้เกิด นิพพิทา
นิพพิทา ทำให้เกิด วิราคะ
วิราคะ ทำให้เกิด วิมุตติ
วิมุตติ ทำให้เกิด สันติ
สันติ ทำให้เกิด นิพพาน
ลำดับธรรมที่เรียกว่า วิปัสสนาในภาวนา มยปัญญาเป็นอย่างที่ชี้แจงด้านบน

3. ลำดับที่ 3 เรียกว่า ปรมัตถ์สภาวะ อันนี้อาศัยธรรมนิมิต ล้วน ไม่มีคำบัญญัติ แต่ในนั้นมีการเห็น การรู้ การเห็น การรู้ ไม่สามารถบัญญัติได้ แต่เมื่อรู้ก็คือ พ้นจากกิเลส

ดังนั้นเรื่องวิปัสสนาญาณ 9 หรือ ญาณ 16 ในฝั่ง มูลกรรมฐาน กัจจายนะ จะไม่มีการบรรยายเหมือนหลักการอย่างทางสายพม่า เหตุทีไม่ต้องบรรยายเพราะไม่มีความจำเป็นที่จะต้องให้ทำให้เป็นปัญญาวิมุตติ ดังนั้นสิ่งที่ไม่มีแม่บท อย่างวิปัสสนาญาณ 9 หรือ 19 จึงไม่มีความเกี่ยวข้องใน มูลกรรมฐาน กัจจายนะ แต่ประการใด แต่อย่างไรการอธิบาย วิปัสสนาญาณ 9 และ 16 มีการอธิบายผิดหลายอย่าง แต่ก็ไม่ใช่เรื่องใหญ่โตเพราะว่าไม่เกี่ยวข้องกันในสายธรรม จึงไม่จำเป็นต้องไปแก้ต่างอะไรให้

เจริญธรรม / เจริญพร
27 กุมภาพันธ์ 2021