สมาธิเกี่ยวเนื่อง ทั้งศีล และ ปัญญา

[kai]

ธรรมะสาระวันนี้ "สมาธิเกี่ยวเนื่อง ทั้งศีล และ ปัญญา"

พระสุตตันตปิฏก  ทีฆนิกาย  มหาวรรค  [๓.  มหาปรินิพพานสูตร]

 เล่มที่ 10 หน้าที่ 92


 [๑๔๗]    ได้ยินว่า    พระผู้มีพระภาคเมื่อประทับอยู่ในปาวาริกัมพวัน    เขตเมืองนาฬันทา    ทรงแสดงธรรมีกถาเป็นอันมากแก่ภิกษุทั้งหลายอย่างนี้ว่า    "ศีลมีลักษณะอย่างนี้    สมาธิมีลักษณะอย่างนี้    ปัญญามีลักษณะอย่างนี้    สมาธิอันบุคคลอบรมโดยมีศีลเป็นฐาน    ย่อมมีผลมาก    มีอานิสงส์มาก    ปัญญาอันบุคคลอบรมโดยมีสมาธิเป็นฐาน    ย่อมมีผลมาก    มีอานิสงส์มาก    จิตอันบุคคลอบรมโดยมีปัญญาเป็นฐาน ย่อมหลุดพ้นโดยชอบจากอาสวะทั้งหลาย    คือ    กามาสวะ    ภวาสวะ    และอวิชชาสวะ"



การปฏิบัติธรรม ด้วยความหลีกเลี่ยง การเจริญสมาธิ นั้นไปสู่ พระนิพพาน ไม่ได้เพราะ สมาธิ เป็นส่วนหนึ่งของมรรค การไปสู่ มรรค ต้องมี ทั้ง ศีล สมาธิ ปัญญา  และ สมาธิ เป็นเครื่องเชื่อม ระหว่าง ศีล กับ ปัญญา มีคำกล่าวว่า จิตไม่นิ่ง ศีลไม่เกิด  จิตไม่ินิ่ง ปัญญา ก็ไม่ไหลลื่น

    ดังนั้นท่านที่กระทำความเพียร เพื่อไปสู่ พระนิพพาน ก็อย่าละการดำเนินจิต ให้เป็นสมาธิ ด้วย ทีนี้คำถาม ๆ ต่อไปว่า และจะดำเนินจิตให้เป็น สมาธิ ถึงระดับไหน ? เพื่อให้เกิดปัญญา คำตอบนั้นเป็นมาตรฐาน ตายตัวไม่ได้ บางครั้ง สมาธิ ก็มีแล้ว จิตนิ่งถึงที่สุดแล้ว แต่ปัญญาก็ไม่เกิด บางครั้งจิตยังไม่นิ่ง ถึงระดับที่เรียกว่า อัปปนา ปัญญาก็พร้อมเกิด ดังนั้น ตัวแปรเรื่อง สมาธิ จิตนิ่งนั้น มีระัดับไหนควรแก่ปัญญา อันนี้เฉลยให้เข้าใจเป็นเรื่องยากอยู่

    แต่ จิตนิ่ง จิตสงบ ย่อมเห็นความขุ่นใส ได้ง่ายกว่าจิต ที่ฟุ้งซ่าน ดังนั้น ท่านทั้งหลายควรพอกพูน สมาธิ เพื่อไปสู่การเห็นตามความเป็นจริง เถิด นะจ๊ะ

  เจริญธรรม
  22 มีนาคม 2555