ถาม ยถาภูตญาณทัศนะ คืออะไร เห็นมีการกล่าวบ่อยมาก ขอท่าน อธิบายหน่อย
ตอบ ยถาภูตญาณทัศนะ แปลว่า การเห็นตามความเป็นจริง
มีแม่บท ดังนี้
=======================================
สมาหิโต ภิกฺขเว ภิกฺขุ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ
กิญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ
รูปสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
เวทนาย สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
สญฺญาย สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
สงฺขารานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
วิญฺญาณสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ ฯ
========================================
ภิกษุมีจิตตั้งมั่นแล้ว ย่อมรู้ชัดตามเป็นจริง.
ก็ภิกษุย่อมรู้ชัดตามเป็นจริงอย่างไร.
ย่อมรู้ชัดซึ่งความเกิดและความดับแห่งรูป
ความเกิดและความดับแห่งเวทนา
ความเกิดและความดับแห่งสัญญา
ความเกิดและความดับแห่งสังขาร
ความเกิดและความดับแห่งวิญญาณ.
------------------------------------------------------------------
คำว่า เห็นรู้ชัดตามความเป็นจริง จึงหมายถึง รู้ชัดความเกิด ความดับ
ในที่นี้พระพุทธเจ้า เจาะจงลงไปที่ ขันธ์ทั้ง 5
รูป ( มหาภูตรูป 4 ดิน น้ำ ไฟ ลม ) เกิดขึ้นอย่างไร ดับไปอย่างไร
เวทนา ( ทุกข์ สุข อัพยากตา โสมนัส โทมนัส อุเบกขา ) เกิดขึ้นอย่างไร ดับไป อย่างไร
สัญญา ( ความจำ ) เกิดขึ้นอย่างไร ดับไปอย่างไร
สังขาร ( การปรุงแต่ง นึกคิด ) เกิดขึ้นอย่างไร ดับไปอย่างไร
วิญญาณ ( การรับรู้ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ) เกิดขึ้นอย่างไร ดับไปอย่างไร
การเกิดขึ้น ( การตั้งอยู่ ) การดับไป เป็นสภาวะธรรมที่ควรต้องกำหนดรู้ ถ้ากำหนดรู้ได้ จึงชื่อว่า ได้ ยถาภูตญาณทัศนะ