ปฏิสัมภิทา 4
ความสามารถพิเศษอันเกิดจากการบรรลุธรรม
1. อรรถปฏิสัมภิทา ความสามารถ ในอรรถข้อความต่าง ๆ
2. ธัมมปฏิสัมภิทา ความสามารถ ในธรรม
3. นิรุกติปฏิสัมภิทา ความสามารถใน ภาษา
4. ปฏิภาณปฏิสัมภิทา ความสามารถใน การแยกแยะจำแนกเหตุและผล
วิโมกข์ 8
[๖๖] ดูกรอานนท์ วิโมกข์ ๘ ประการเหล่านี้ ๘ ประการเป็นไฉน คือ
๑. ผู้ได้รูปฌานย่อมเห็นรูป นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๑
๒. ผู้ไม่มีความสำคัญในรูปในภายใน ย่อมเห็นรูปในภายนอก นี้เป็น
วิโมกข์ข้อที่ ๒
๓. ผู้ที่น้อมใจเชื่อว่า กสิณเป็นของงาม นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๓
๔. ผู้บรรลุอากาสานัญจายตนะด้วยมนสิการว่า อากาศหาที่สุดมิได้
เพราะล่วงรูปสัญญา เพราะดับปฏิฆสัญญา
เพราะไม่ใส่ใจถึงนานัตตสัญญา
โดยประการทั้งปวง นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๔
๕. ผู้ที่บรรลุวิญญาณัญจายตนะ
ด้วยมนสิการว่า วิญญาณหาที่สุดมิได้
เพราะล่วงชั้นอากาสานัญจายตนะ
โดยประการทั้งปวง นี้เป็นวิโมกข์ที่ ๕
๖. ผู้ที่บรรลุอากิญจัญญายตนะ
ด้วยมนสิการว่า ไม่มีอะไร เพราะล่วง
วิญญาณัญจายตนะ โดยประการทั้งปวง
นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๖
๗. ผู้ที่บรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนะ
เพราะล่วงอากิญจัญญายตนะ
โดยประการทั้งปวง นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๗
๘. ผู้ที่บรรลุสัญญาเวทยิตนิโรธ
เพราะล่วงเนวสัญญานาสัญญายตนะ
โดยประการทั้งปวง นี้เป็นวิโมกข์ข้อที่ ๘
อภิญญา 6
1. อิทธิวิธิ ฤทธิ์ที่สามารถแสดงได้
2. ทิพพโสต หูทิพย์
3. เจโตปริยญาณ การกำหนดรู้ใจ
4. ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ความรู้ในการระลึกชาติ
5. ทิพพจักขุ มีตาทิพย์
6. อาสวักขยญาณ ความรู้ที่ทำให้สิ้นอาสวะ
ปฏิสัมภิทา 4 วิโมกข์ 8 อภิญญา 6
ย่อมมีได้ในบุคคลผู้ฝึก พุทธานุสสติกรรมฐาน โดยตรง
มิจำเป็นต้องฝึก อานาปานสติ ก็สามารถบรรลุธรรม
ทั้ง 3 ประการนี้ได้เป็นคุณสมบัติของพระอรหันต์
ผู้บำเพ็ญบารมีมาสมบูรณ์ แล้ว
เจริญธรรม / เจริญพร
11 กุมภาพันธ์ 2565