เราเห็นว่า กาย นี้ไม่เที่ยง
ความแก่ ก็เห็นอยู่ ความเจ็บ ก็เห็นอยู่
คนที่ตายเราก็เห็นอยู่
แต่เราก็ยังไม่ได้บรรลุธรรมอะไร เลย
ทั้ง ๆ ที่ก็มองเห็นว่า แก่ ว่าเจ็บ ว่าตาย ว่าไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ แต่ใจมันก็ไม่บรรลุ
เพราะอะไร มีเหตุมาจากอะไร
คำตอบก็คือ เห็น แต่ไม่ได้กำหนด นั่นไง
ทุกข์ มี แต่ไม่ได้กำหนดทุกข์
ไม่ได้กำหนดว่า มันมีทุกข์
การที่กำหนดทุกข์ นั้น คือการทำ ปริวัฏในทุกข์
ซึ่งพระพุทธเจ้าเรียงลำดับไว้ 3 อย่าง
คือ สัจจะญาณ ( รู้ความจริง )
กิจจะญาณ ( รู่ว่าความจริงของทุกข์มีหน้าที่อย่างนี้ )
กตญาณ ( รู้ว่าได้กำหนดทุกข์ขึ้นมาแล้วอย่างใดอย่างหนึ่ง )
ดังนั้นถ้าไม่กำหนดทุกข์ มันก็จะไม่รู้ สมุทัย
แต่ถามว่า ไม่รู้ สมุทัย ก็คือ รู้อยู่
แต่ รู้โดยอนุมาน ว่าใช่ จากประสบการณ์บ้าง
จากการฟัง จากการเรียนบ้าง
แต่อย่างไรมันไม่ใช่ความจริงของสมุทัย
เพราะตราบใดที่เราไม่กำหนดทุกข์
สมุทัยสัจจะ ( สาเหตุแห่งทุกข์จริง ) ก็จะยังไม่ปรากฏ
นั่นแหละคนเราแก่หัวหงอก ทั้งเจ็บทั้งป่วย
ทั้งเห็นคนตายก็ไม่มีทางเห็นธรรมได้เลย
ไม่มีทางบรรลุได้เลย
เพราะว่า กำหนดทุกข์ไม่ได้นั่นเอง
เจริญธรรม / เจริญพร
10 กุมภาพันธ์ 2565